I. ĐỌC

ĐIỀU KÌ DIỆU

Bạn có thấy lạ không
Mỗi đứa mình một khác
Cùng ngân nga câu hát
Chẳng giọng nào giống nhau.

Có bạn thích đứng đầu
Có bạn hay giận dỗi
Có bạn thích thay đổi
Có bạn nhiều ước mơ.

Bạn có nghĩ vu vơ
Mình khác nhau nhiều thế
Nếu mỗi người một vẻ
Liệu mình có cách xa?

Tớ bỗng phát hiện ra
Trong vườn hoa của mẹ
Lung linh màu sắc thế
Từng bông hoa tươi xinh.

Cũng giống như chúng mình
Ai cũng đều đáng mến
Và khi giọng hoà quyện
Dàn đồng ca vang lừng.
(Huỳnh Mai Liên)

❓

1. Những chi tiết nào trong bài thơ cho thấy các bạn nhận ra "mỗi đứa mình một khác"?
2. Bạn nhỏ lo lắng điều gì về sự khác biệt đó?
3. Bạn nhỏ đã phát hiện ra điều gì khi ngắm nhìn vườn hoa của mẹ?
4. Hình ảnh dàn đồng ca ở cuối bài thơ thể hiện điều gì?
5. Theo em, bài thơ muốn nói đến điều kì diệu gì? Điều kì diệu đó thể hiện như thế nào trong lớp của em?

II. VIẾT 

Tìm hiểu đoạn văn và câu chủ đề

ĐOẠN 1

Mọi người bắt tay vào việc chuẩn bị cho cuộc khiêu vũ. Người thì xén bớt cỏ để làm sân nhảy, người thì kê ghế dài xung quanh bãi cỏ đã xén gọn. Bên này, hai bạn nhanh nhẹn nhất đang dựng một cái lầu để biểu diễn nhạc. Bên kia, mười tay đàn xuất sắc đã lập thành một dàn nhạc và chơi thử ngay tại chỗ.
(Theo Ni-cô-lai Nô-xốp)

ĐOẠN 2

Những bác ong vàng cần cù tìm bắt từng con sâu trong ngách lá. Kia nữa là họ hàng nhà ruồi trâu có đuôi dài như đuôi chuồn chuồn, đó chính là những “hiệp sĩ” diệt sâu róm. Lại còn những cô cậu chim sâu ít nói, chăm chỉ. Những bác cóc già lặng lẽ, siêng năng. Tất cả đều lo diệt trừ sâu bọ để giữ gìn hoa lá.
(Theo Vũ Tú Nam)

❓

1. Nhận xét về hình thức trình bày của các đoạn văn?
2. Ý chính của mỗi đoạn văn là gì?
3. Tìm câu nêu ý chính của mỗi đoạn. Câu đó nằm ở vị trí nào trong đoạn văn?

I. ĐỌC

THI NHẠC

Hôm nay là ngày thi tốt nghiệp của các học trò thầy giáo vàng anh. Ve sầu được thầy mời trình bày tác phẩm trước tiên. Mặc áo măng tô trong suốt, đôi mắt nâu lấp lánh, đầy vẻ tự tin, ve sầu biểu diễn bản nhạc “Mùa hè”. Gian phòng tràn ngập âm thanh sáng chói. Tiếng vi-ô-lông réo rắt, tiếng cla-ri-nét trong sáng, xen-lô ấm áp,… Tiếng nhạc gợi màu hoa phượng đỏ rực, nắng sáng trắng, bầu trời xanh mênh mông. Bên hàng giậu, hoa mướp vàng và những cánh ong rù rì. Thầy giáo xúc động, cúi xuống ghi điểm.

Sau ve sầu, gà trống đĩnh đạc bước lên, kiêu hãnh ngẩng đầu với cái mũ đỏ chói. Gà mở đầu khúc nhạc “Bình minh” bằng tiết tấu nhanh, khoẻ, đầy hứng khởi: Tờ-réc…Tờ-re-te-te-te… Phần cuối bản nhạc là niềm mãn nguyện khi thấy mặt trời lên rực rỡ. Tiết tấu trở nên vui nhộn khi gà sử dụng bộ gõ: Cục – cục!… Cục – cục!… Cục – cục!…

Đến lượt dế mèn. Dế bước ra khoẻ khoắn và trang nhã trong chiếc áo nâu óng. Bản nhạc “Mùa thu” gợi hình ảnh những chiếc lá khô xoay tròn, rơi rơi trong nắng. Tiếng gió xào xạc thầm thì với lá… Đôi mắt thầy vàng anh nhòa đi.

Trong tà áo dài tha thướt, hoạ mi trông thật dịu dàng, uyển chuyển. Bản nhạc “Mùa xuân” vang lên réo rắt, say đắm, rồi dần chuyển sang tiết tấu rạo rực, tưng bừng. Những giọt mưa xuân rơi trên đôi má nóng rực. Những chiếc mầm bật khỏi cành. Hoa đào rộ lên hoa mắt…
Thầy vàng anh đứng dậy, vẻ nghiêm trang.
Các học trò im lặng, hồi hộp.

• Thầy rất vui vì sự thành công của các em. Các em đã tạo dựng cho mình một phong cách độc đáo, không ai bắt chước ai. Cảm ơn các em đã cho thầy niềm vui này.

(Theo Nguyễn Phan Hách)

❓

1. Câu chuyện có những nhân vật nào? Những nhân vật đó có điểm gì giống nhau?
2. Giới thiệu về tiết mục của một nhân vật em yêu thích trong câu chuyện?
3. Vì sao thầy vàng anh rất vui và xúc động khi xem các học trò biểu diễn?
4. Tác giả muốn nói với chúng ta điều gì qua câu chuyện trên?
5. Đặt 1 – 2 câu về nhân vật yêu thích trong bài đọc Thi nhạc. Chỉ ra danh từ trong câu em đặt.

II. VIẾT

TÌM HIỂU CÁCH VIẾT ĐOẠN VĂN NÊU Ý KIẾN

Câu chuyện Thi nhạc của nhà văn Nguyễn Phan Hách cuốn tôi vào một thế giới đầy thú vị. Những con vật quen thuộc như ve sầu, gà trống, dế mèn, chim hoạ mi,… hoá thành những nghệ sĩ tài năng. Tiếng kêu, tiếng gáy, tiếng hót của chúng gợi lên trong tâm trí người nghe những cảnh vật có âm thanh, ánh sáng, sắc màu, hương vị,… Nhân vật thầy giáo vàng anh cũng để lại ấn tượng khó quên. Việc làm và lời nói của thầy thể hiện tình yêu thương, sự trân trọng đối với học trò. Câu chuyện đã kết thúc, nhưng các nhân vật đáng yêu ấy vẫn hiện mãi trong tâm trí tôi.
(Tùng Anh)

❓

1. Người viết muốn nói gì qua đoạn văn trên?
2. Câu mở đầu đoạn văn cho biết điều gì?
3. Người viết yêu thích những gì ở câu chuyện? Từ ngữ, câu văn nào cho biết điều đó?

I. ĐỌC

ANH EM SINH ĐÔI

Khánh và Long là anh em sinh đôi. Hai anh em giống nhau như đúc. Hồi nhỏ, thấy mọi người không nhận ra ai là anh, ai là em, Long khoái chí lắm. Nhưng dần dần, Long không còn thấy thú vị nữa. Mỗi khi bị gọi nhầm tên, Long lại muốn kêu lên: “Tôi là Long, tôi chẳng giống ai hết.”. Long cố gắng làm mọi thứ khác anh, từ cách nói, dáng đi đến trang phục, kiểu tóc. Còn anh cậu chẳng bận tâm đến chuyện đó.
Một lần, hai anh em tham gia hội thao của trường. Long vô cùng lo lắng. Hai anh em mặc đồng phục và đội mũ giống hệt nhau, bạn bè lại cổ vũ nhầm mất thôi. Nhưng khi thi đấu, Long nhận ra các bạn không nhầm lẫn chút nào. Các bạn cổ vũ Long đuổi theo Khánh khi Khánh
dẫn đầu đường chạy. Các bạn cuống quýt gọi Khánh thay thế khi thấy Long nhăn nhó vì đau trong trận kéo co… Hội thao kết thúc trong nỗi ngạc nhiên ngập tràn của Long.
Trên đường về, Long hỏi Vân:
- Sao hôm nay không ai nhầm chúng tớ nhỉ?
Vân khúc khích:
- Vì Khánh hay cười, còn cậu lúc nào cũng nghiêm túc.
Vinh chen vào:
- Cậu thì chậm rãi, Khánh thì nhanh nhảu, sao nhầm được.
Nghe Long thắc mắc về những lần bạn bè nhầm lẫn, các bạn cùng cười:
- Nhìn xa thì tưởng giống nhau, chứ nhìn gần thì mỗi cậu một vẻ mà. Có lúc bọn tớ còn giả vờ nhầm để trêu các cậu đấy.
Anh Khánh lúc đó mới lên tiếng:
- Đôi khi giống nhau cũng hay mà, chỉ cần không bị phạt nhầm là được.
Tiếng cười rộn rã làm tan biến mọi thắc mắc của Long. Cậu cũng phá lên cười. Cậu hiểu ra: Cậu vẫn là cậu, anh Khánh vẫn là anh Khánh.
Hai anh em chỉ giống nhau bề ngoài thôi.
(Châu Khuê)

❓

1. Long và Khánh được giới thiệu như thế nào?
2. Những chi tiết nào thể hiện cảm xúc và hành động của Long khi thấy mình giống anh?
3. Theo em, vì sao Long không muốn giống anh của mình? Chọn câu trả lời dưới đây hoặc nêu ý kiến của em.
4. Nhờ nói chuyện với các bạn, Long đã nhận ra mình khác anh như thế nào?
5. Nhận xét về đặc điểm của Long và Khánh thể hiện qua hành động, lời nói của từng nhân vật.

II. VIẾT

TÌM Ý CHO ĐOẠN VĂN NÊU Ý KIẾN

Viết đoạn văn nêu lí do yêu thích một câu chuyện mà em đã đọc hoặc đã nghe.

• Em thích câu chuyện nào? Câu chuyện đó em đã đọc hay được nghe kể?
• Vì sao em thích câu chuyện đó? (Câu chuyện có nội dung gì hấp dẫn? Nhân vật nào thú vị? Chi tiết nào ấn tượng?,…)

❓

• Viết đoạn văn nêu lí do yêu thích một câu chuyện về các con vật, hoặc tình cảm gia đình mà em đã đọc hoặc đã nghe.

I. ĐỌC

CÔNG CHÚA VÀ NGƯỜI DẪN CHUYỆN

Sau bữa ăn trưa, cô giáo thông báo Giét-xi được chọn đóng vai công chúa trong vở kịch sắp tới. Cảm nhận được ánh mắt ngưỡng mộ của bạn bè, Giét-xi vui lắm.
Về nhà, Giét-xi hào hứng kể cho mẹ nghe. Cả tuần ấy, tối nào mẹ cũng tập lời thoại cùng Giét-xi. Giét-xi siêng năng luyện tập và nhớ lời thoại rất nhanh. Nhưng khi lên sân khấu diễn thử, mọi lời thoại trong đầu Giét-xi đều bay đi đâu hết. Cuối cùng, cô giáo đành nói:
- Giét-xi à, cô đã bổ sung vai dẫn chuyện cho vở kịch. Cô nghĩ vai đó hợp với em hơn. Em có đồng ý đổi vai không?
Lời cô rất dịu dàng nhưng Giét-xi thấy buồn lắm. Sao không buồn khi phải nhường vai chính cho bạn!
Thấy Giét-xi buồn, mẹ thủ thỉ:
- Hôm nay, mẹ con mình cùng nhau nhổ cỏ vườn nhé.
Khu vườn vào xuân, những cây hồng leo khoác tấm áo xanh mới.
- Mẹ con mình sẽ nhổ hết cỏ và hoa dại ở đây. Từ giờ, vườn nhà ta chỉ có hoa hồng thôi. – Vừa nói, mẹ vừa chạm tay vào khóm bồ công anh.
- Đừng, mẹ! Con thích hoa bồ công anh. Loài hoa nào cũng đẹp, kể cả bồ công anh.
- Giét-xi nói.
Mẹ mỉm cười:
- Đúng rồi, mỗi loài hoa có một vẻ đẹp riêng con ạ. Con người cũng vậy.
Không phải ai cũng thành công chúa, nhưng điều đó không có gì đáng xấu hổ.
Giét-xi đoán mẹ đã biết chuyện thay vai diễn của mình.
Mẹ dịu dàng nói:
– Con gái bé nhỏ của mẹ, con có giọng đọc truyền cảm, rất hợp với vai người dẫn chuyện. Nếu thiếu người dẫn chuyện, vở kịch cũng khó mà thành công được con ạ.
(Du-nan biên soạn, Hoà Vân dịch)
❓

1. Tìm các câu văn thể hiện thái độ của Giét-xi đối với mỗi vai diễn được giao.
2. Vì sao Giét-xi buồn khi phải đổi sang vai người dẫn chuyện?
3. Theo em, mẹ rủ Giét-xi cùng nhổ cỏ vườn để làm gì? Tìm câu trả lời đúng.
4. Đoán xem Giét-xi cảm thấy thế nào khi trò chuyện cùng mẹ.
5. Em học được điều gì từ câu chuyện trên?
6. Tìm các danh từ chỉ người trong bài đọc Công chúa và người dẫn chuyện.
7. Viết 2–3 câu nêu nhận xét về một nhân vật em yêu thích trong câu chuyện trên.

II. VIẾT

VIẾT ĐOẠN VĂN NÊU Ý KIẾN

Viết đoạn văn nêu lí do yêu thích một câu chuyện đã đọc hoặc đã nghe.
Lưu ý:

• Chọn cách giới thiệu câu chuyện gây được chú ý và nêu nhận xét, đánh giá chung về câu chuyện.
• Trình bày rõ các lí do yêu thích câu chuyện và đưa dẫn chứng minh hoạ.
• Các câu trong đoạn văn được viết liên tục, không xuống dòng.

❓

1. Viết đoạn văn nêu lí do yêu thích một câu chuyện đã đọc hoặc đã nghe.

I. ĐỌC

THẰN LẰN XANH VÀ TẮC KÈ

Một buổi tối nọ, thằn lằn xanh đang bò trên cành cây. Đột nhiên, thằn lằn phát hiện tắc kè đang bò trên bức tường ở một ngôi nhà.
Thằn lằn thầm nghĩ: “Ồ, một người bạn mới!”.
Thằn lằn cất tiếng chào:
- Chào cậu! Tớ là thằn lằn xanh. Tớ thích đi kiếm thức ăn vào ban ngày.
- Chào cậu! Tớ là tắc kè. Tớ thích đi kiếm thức ăn vào buổi tối. 
- Tắc kè đáp lời thằn lằn xanh.
Cả hai bạn cảm thấy thích thú về cuộc sống của nhau. Tắc kè liền nói:
- Hay chúng mình thử đổi cuộc sống cho nhau đi! Tớ chán những bức tường lắm rồi. Tớ muốn kiếm ăn trên những cái cây và trong các bụi cỏ giống cậu.
Thằn lằn xanh khoái chí:
- Còn tớ, tớ muốn bò lên tường để tìm thức ăn giống cậu. Mới nghĩ thế mà tớ đã thấy vui làm sao!
Vài ngày sau…
Thằn lằn xanh nhận ra tay và chân của mình không bám dính như tắc kè: “Mình không thể bò trên tường giống như tắc kè, cũng không thể kiếm ăn theo cách của tắc kè. Mình đói quá rồi!”.
Trong khi đó, tắc kè cũng cảm thấy mình không thể chịu được sức nóng của ban ngày: “Da của mình không giống da của thằn lằn. Nóng quá! Mình không thể kiếm ăn ngoài trời! Mình đói quá rồi!”.
Thế là hai bạn quyết định đổi lại cuộc sống cho nhau. Thằn lằn xanh trở về với cái cây của mình và thích thú đi kiếm ăn vào ban ngày. Tắc kè quay trở lại bức tường thân yêu và vui vẻ đi tìm thức ăn vào buổi tối.
Đôi bạn vẫn thi thoảng gặp nhau và trò chuyện về cuộc sống.
(Theo Sâng Lê-kha-na)
❓

1. Thằn lằn xanh và tắc kè đã tự giới thiệu những gì trong lần đầu gặp gỡ?
2. Vì sao hai bạn muốn đổi cuộc sống cho nhau?
3. Hai bạn đã nhận ra điều gì khi thay đổi môi trường sống của mình?
4. Các bạn cảm thấy thế nào khi quay lại cuộc sống trước đây của mình?

II. LUYỆN TẬP

LUYỆN TẬP VỀ DANH TỪ

Tổ vành khuyên nhỏ xinh nằm lọt thỏm giữa hai chiếc lá bưởi. Mẹ vành khuyên cẩn thận khâu hai chiếc lá lại rồi tha cỏ khô về đan tổ bên trong. Đêm đêm, mùi cỏ, mùi lá bưởi thơm cả vào những giấc mơ. Mấy anh em vành khuyên nằm gối đầu lên nhau, mơ một ngày khôn lớn sải cánh bay ra trời rộng.
(Theo Trần Đức Tiến)
❓

1. Tìm danh từ chỉ thời gian, con vật, cây cối trong đoạn văn dưới đây.

I. ĐỌC

NGHỆ SĨ TRỐNG

Cô bé Mi-lô sống trên một hòn đảo ngập tràn không khí âm nhạc ở Cu-ba. Cô luôn mơ ước được chơi trống trong một ban nhạc. Người dân trên đảo ngầm quy ước: chỉ con trai mới được chơi trống. Vì vậy, khi thấy Mi-lô tập chơi trống, mọi người thường hét lên: “Về nhà ngay! Nhạc cụ này không dành cho con gái.”. Nhưng Mi-lô vẫn không từ bỏ đam mê. Ban ngày, cô chăm chú lắng nghe tất cả những âm thanh xung quanh: tiếng những tàu lá cọ đu đưa trong gió, tiếng vỗ cánh của những chú chim ruồi, âm thanh phát ra khi cô chụm hai chân rồi nhảy vào vũng nước,… Khi màn đêm buông xuống, Mi-lô ngồi trên bãi cát và lắng nghe âm thanh của biển cả. “Tại sao mình không thể trở thành một tay trống nhỉ?” – Cô bé khẽ hỏi những con sóng xô bờ.
Thế rồi, Mi-lô thuyết phục cha cho cô tham gia một lớp nhạc cụ. Trống tim-pan-ni, trống công-ga, trống bông-gô,… loại nào cô cũng chơi được. Thầy cô nhận ra tài năng của Mi-lô và bắt đầu dạy cô mỗi ngày.
- Sẽ đến ngày mình được chơi trong một ban nhạc thứ thiệt. – Mi-lô thầm nghĩ.
Khi chị gái Ku-chi-tô thành lập Ana-ca-ô-na, nhóm nhảy nữ đầu tiên của Cu-ba, cô bé Mi-lô 10 tuổi đã gia nhập ban nhạc với vai trò một tay trống. Nghe tiếng trống của Mi-lô, ai cũng muốn nhún nhảy.
Cứ cố gắng như vậy, cuối cùng Mi-lô đã trở thành một nghệ sĩ trống nổi tiếng thế giới.
(Theo Truyện kể hằng đêm dành cho các cô bé cá tính)
❓

1. Bài đọc cho biết những thông tin nào về Mi-lô?
2. Mọi người làm gì khi thấy Mi-lô chơi trống? Vì sao họ lại làm như vậy?
3. Hành trình trở thành nghệ sĩ trống nổi tiếng thế giới của Mi-lô có những thuận lợi và khó khăn gì?
4. Dựa vào bài đọc, hãy cho biết vì sao Mi-lô trở thành một nghệ sĩ trống nổi tiếng thế giới.
5. Em có ấn tượng nhất với hành động nào của Mi-lô? Vì sao?

II. VIẾT

TÌM HIỂU CÁCH VIẾT BÁO CÁO THẢO LUẬN NHÓM

BÁO CÁO THẢO LUẬN NHÓM VỀ KẾ HOẠCH CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM
Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm lớp 4A

Hôm nay vào lúc 8 giờ ngày 12 tháng 10 năm 2022,tại phòng học lớp 4A, nhóm 3 đã tiến hành thảo luận nhóm về: “Kế hoạch hoạt động chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam”.
Thành phần tham gia

• Phan Anh (chủ toạ)
• Hoàng Ngọc Xuân (thư kí)
• Nguyễn Thu An, Trần Hải Yến, Vũ Nam Hải (thành viên)

Sau khi thảo luận, chủ toạ đã thống nhất ý kiến và phân công như sau:

• Viết bài cho báo tường của lớp: Phan Anh, Vũ Nam Hải.
• Chuẩn bị tiết mục tham gia Hội diễn văn nghệ chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam: Nguyễn Thu An, Trần Hải Yến.
• Tham gia Hội thao chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam: Hoàng Ngọc Xuân.

Người viết báo cáo
Thư kí
(kí tên)
Hoàng Ngọc Xuân

❓

1. Báo cáo trên viết về vấn đề gì?
2. Báo cáo do ai viết và được gửi cho ai?
3. Báo cáo gồm mấy phần? Mỗi phần gồm những thông tin gì?

I. ĐỌC

NHỮNG BỨC CHÂN DUNG

Màu Nước vẽ chân dung Bông Tuyết và Mắt Xanh. Hai bức chân dung thực sự là hai tác phẩm nghệ thuật, bởi người trong tranh được vẽ rất đẹp và rất giống người thật.
Hoa Nhỏ cũng đến gặp Màu Nước đề nghị cậu vẽ chân dung cho mình. Khi Màu Nước chuẩn bị vẽ, cô bé nói:

• Bạn nhớ vẽ mắt tôi to hơn nhé!
• Mắt bạn đã to lắm rồi.
• Chỉ chút xíu nữa thôi mà! Tôi muốn mắt to hơn, lông mi dài hơn và miệng nhỏ hơn. Hoa Nhỏ thuyết phục tới khi Màu Nước đồng ý:
• Thôi được.

Màu Nước bắt đầu vẽ. Hoa Nhỏ liên tục đứng dậy xem và nài nỉ:

• Bạn vẽ mắt tôi to thêm nữa! Kéo dài lông mi ra…

Cuối cùng, Hoa Nhỏ trong tranh có cặp mắt rất to, lông mi rất dài và cái miệng rất nhỏ. Bức chân dung chỉ hao hao giống cô bé thôi nhưng Hoa Nhỏ rất thích.
Từ hôm đó, Màu Nước vô cùng bận rộn vì các cô bé đến đặt vẽ tranh. Ai cũng muốn được vẽ mắt thật to, lông mi thật dài và miệng thật nhỏ. Màu Nước đã giải thích với các cô bé rằng mỗi người có thể đẹp một cách khác nhau, không phải cứ mắt to, miệng nhỏ… mới là đẹp,
nhưng các cô bé vẫn đòi cậu phải vẽ theo ý mình. Thế là ngoài hai bức chân dung của Bông Tuyết và Mắt Xanh, tất cả các bức tranh còn lại đều na ná giống nhau. Lúc đầu, cô bé nào cũng vui. Nhưng khi xếp các bức tranh cạnh nhau, thấy thật khó để nhận ra đâu là chân dung của mình, các cô bé mới hiểu rằng Màu Nước nói đúng. Vẻ đẹp của các cô bé rất khác nhau, và bức chân dung đẹp phải là bức chân dung thể hiện được vẻ riêng đó.
(Theo Ni-cô-lai Nô-xốp)
❓

1. Tìm câu văn nêu nhận xét về hai bức chân dung của Bông Tuyết và Mắt Xanh.
2. Cách vẽ chân dung Hoa Nhỏ có gì khác với cách vẽ chân dung Bông Tuyết và Mắt Xanh?
3. Đóng vai Màu Nước, thuyết phục các cô bé đồng ý để cậu vẽ chân dung giống người thật.
4. Điều gì khiến các cô bé nhận ra Màu Nước nói đúng?
5. Tóm tắt mỗi sự việc trong câu chuyện Những bức chân dung bằng 1 – 3 câu.

II. VIẾT

LẬP DÀN Ý CHO BÁO CÁO THẢO LUẬN NHÓM

Viết báo cáo thảo luận nhóm về một trong các chủ đề dưới đây:

• Chủ đề 1: Kế hoạch quyên góp sách báo tặng các trường vùng khó khăn.
• Chủ đề 2: Kế hoạch tổ chức các hoạt động chào mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20 tháng 11.
• Chủ đề 3: Kế hoạch trang trí lớp học chuẩn bị cho một ngày đặc biệt của lớp, của trường,…

Ví dụ: Xác định nội dung thảo luận về chủ đề 1.

• Thời gian quyên góp
• Địa điểm quyên góp
• Cách thức quyên góp
• Phân công nhiệm vụ

❓
Viết lập dàn ý chọn 1 trong 3 chủ đề trên:

I. ĐỌC

ĐÒ NGANG

Trời chưa sáng, bên kia sông đã vang lên tiếng gọi: “Ơ… đò…”. Đò ngang tỉnh giấc, vội vã quay lái sang sông đón khách.
Ngày nào cũng vậy, bất kể sớm khuya, đò ngang chăm chỉ lo việc đưa đò giữa hai bờ sông. Đôi lúc, đò ngang nhìn thấy anh thuyền mành đi qua. Thuyền mành vạm vỡ, to lớn, giương cao cánh buồm lộng gió, lướt sóng ào ào, giống như con chim khổng lồ cất cánh tung bay đến những bến bờ xa. Chắc ở những nơi đó có biết bao cái mới lạ để thuyền mành học hỏi, giúp anh ấy lớn lên. Mỗi lần nghĩ vậy, đò ngang lại cảm thấy đôi bờ của mình quá chật hẹp, muốn vứt bỏ tất cả để được đến một nơi nào đó mới và rộng lớn hơn.
Một buổi trưa nắng, đò ngang nằm nghỉ ở bến nước, chợt thuyền mành ghé đến. Đò ngang reo to:

• Chào anh thuyền mành! Đã lâu anh mới ghé lại!
• Chào bạn thân mến! Tôi lại đi ngay vì còn ghé nhiều bến.
• Tuyệt quá! Những nơi anh đến có bao điều mới lạ giúp anh thêm hiểu biết. Tôi chỉ mong được như vậy.

Thuyền mành nghĩ ngợi rồi nói:
- Thực ra ở bất cứ đâu cũng có những điều để chúng ta học hỏi. Như ở ngay bến sông này, anh được gặp rất nhiều thuyền từ khắp nơi đổ về. Và mỗi ngày anh đều đón hàng trăm khách mới, mỗi người một vẻ.
Thấy đò ngang đăm chiêu, thuyền mành nói với giọng thân mật:
 - Quan trọng nhất là đò ngang được mọi người quý mến vì làm công việc nối lại đôi bờ. Mỗi khi đò ngang cập bến, mọi người đều ùa ra reo mừng. Quả thật, tôi cũng muốn được như vậy.
Bên kia sông chợt vang lên tiếng: “Ơ… đò…”. Đò ngang chào thuyền mành rồi vội vã sang sông đón khách.
(Theo Võ Quảng)

❓

1. Thuyền mành hiện ra như thế nào trong cảm nhận của đò ngang?
2. Đò ngang nhận ra mình khác thuyền mành như thế nào?
3. Theo em, thuyền mành muốn nói gì với đò ngang qua câu: “Ở bất cứ đâu cũng có những điều để chúng ta học hỏi.”?
4. Thuyền mành giúp đò ngang nhận ra giá trị của mình như thế nào?
5. Theo em, câu chuyện muốn nói với chúng ta điều gì?

II. VIẾT

VIẾT BÁO CÁO THẢO LUẬN NHÓM

Viết báo cáo thảo luận nhóm về một trong các chủ đề dưới đây:

1. Chủ đề 1: Kế hoạch quyên góp sách báo tặng các trường vùng khó khăn.
2. Chủ đề 2: Kế hoạch tổ chức các hoạt động chào mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20 tháng 11.
3. Chủ đề 3: Kế hoạch trang trí lớp học chuẩn bị cho một ngày đặc biệt của lớp, của trường,…

❓

1. Dựa vào dàn ý đã lập trong hoạt động Viết ở Bài 7, Đọc soát và chỉnh sửa báo cáo.

I. ĐỌC

BẦU TRỜI TRONG QUẢ TRỨNG

Tôi kể với các bạn
Một màu trời đã lâu
Đó là một màu nâu
Bầu trời trong quả trứng
Không có gió có nắng
Không có lắm sắc màu
Một vòm trời như nhau:
Bầu trời trong quả trứng.
Tôi chưa kêu “chiếp chiếp”
Chẳng biết tìm giun, sâu
Đói, no chẳng biết đâu
Cứ việc mà yên ngủ…
Tôi cũng không hiểu rõ
Tôi sinh ra vì sao
Tôi đạp vỡ màu nâu
Bầu trời trong quả trứng
Bỗng thấy nhiều gió lộng
Bỗng thấy nhiều nắng reo
Bỗng tôi thấy thương yêu
Tôi biết là có mẹ
Đói, tôi tìm giun dế
Ăn no xoải cánh phơi…
Bầu trời ở bên ngoài
Sao mà xanh đến thế!
(Xuân Quỳnh)
?

1. Gà con kể với các bạn thế nào về bầu trời trong quả trứng?
2. Gà con thấy bầu trời và cuộc sống bên ngoài có gì khác với bầu trời và cuộc sống bên trong quả trứng?
3. Theo em, gà con thích cuộc sống nào hơn? Vì sao?
4. Đóng vai gà con, kể tiếp những vui buồn của mình kể từ ngày sống dưới bầu trời xanh theo tưởng tượng của em.
5. Tác giả muốn nói với chúng ta điều gì qua bài thơ? nêu ý kiến của em.

II. VIẾT

TÌM HIỂU CÁCH VIẾT BÀI VĂN THUẬT LẠI MỘT SỰ VIỆC

Trong buổi sinh hoạt lớp chiều nay, lớp tôi tổ chức lễ phát động xây dựng thư viện lớp.

Trước giờ sinh hoạt, bạn Minh “hoạ sĩ” của lớp tôi viết lên bảng dòng chữ: Chung tay xây dựng thư viện lớp 4B. Bạn còn vẽ trang trí những hình ảnh ngộ nghĩnh: chú gà con trong bài thơ “Bầu trời trong quả trứng” đội trên đầu một mảnh vỏ trứng nhỏ, chú dế mèn bước ra từ cuốn truyện “Dế Mèn phiêu lưu kí”, những cuốn sách mở rộng như sải cánh bay,… Bàn chủ toạ được các bạn nữ phủ khăn trải bàn và đặt lọ hoa nhiều màu rực rỡ.
Trống báo giờ sinh hoạt lớp vang lên. Các bạn ai nấy ngồi vào vị trí của mình. Đầu tiên, cô chủ nhiệm phát biểu khai mạc. Cô nói với chúng tôi về tầm quan trọng của sách và ý nghĩa của việc đọc sách. Nếu trong lớp có thư viện thì cả lớp sẽ cùng nhau đọc sách, trao đổi, chia sẻ về những điều thú vị mình đọc được.
Tiếp theo ý kiến của cô chủ nhiệm, bạn lớp trưởng phát động phong trào Chung tay xây dựng thư viện lớp. Các bạn hào hứng thảo luận, đề xuất các hình thức ủng hộ, đóng góp sách, báo, truyện,… Trong lớp vang lên những tiếng "Đồng ý", "Nhất trí",… Cô giáo nhắc cả lớp đây là việc làm tự nguyện, ai có nhiều góp nhiều, ai có ít góp ít.
Sau thời gian thảo luận, bạn lớp phó thông báo từ ngày mai các bạn bắt đầu quyên góp. Các tổ trưởng sẽ ghi tên sách theo tổ, sau đó tập hợp và xếp sách vào tủ sách của lớp.

Buổi sinh hoạt lớp kết thúc. Cô giáo và cả lớp tôi vui lắm. Sắp tới, chúng tôi sẽ tha hồ đọc sách, đọc truyện ngay tại lớp mình.
(Anh Nguyên)
?

1. Bài văn trên có mấy phần? Đó là những phần nào?
2. Phần mở bài giới thiệu những gì?
3. Phần thân bài gồm mấy đoạn? Ý chính của mỗi đoạn là gì?
4. Nêu những hoạt động được thuật lại ở thân bài theo đúng trình tự
5. Những từ ngữ nào giúp em nhận biết các hoạt động được thuật lại theo trình tự?
6. Phần kết bài chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ gì về kết quả của hoạt động?

I. ĐỌC

TIẾNG NÓI CỦA CỎ CÂY

Những ngày hè ở nhà ông bà, Ta–nhi–a được thoả thích chạy nhảy trong vườn. Thấy khóm hoa hồng bạch có vẻ chật chỗ, cô bé liền bứng một cây nhỏ nhất trồng vào chỗ đất trống dưới cửa sổ. Ngắm nghía một hồi, cảm thấy chưa hài lòng, cô đến bên khóm huệ, chọn một cây đem trồng cạnh cây hoa hồng.
Những đêm hè thường có mưa rào làm cho đất dịu mát. Sáng sáng, mặt trời hiền hoà ló rạng trên bầu trời mới được tắm gội. Muôn hoa vui sướng chào đón ánh dương, cùng nhau tưng bừng nở rộ. Ô kìa! Bụi hoa hồng được chuyển chỗ mới đẹp làm sao! Những bông hoa màu trắng dịu, cánh hoa trong suốt lung linh. Hoa nở nhiều đến nỗi cả bụi như phủ đầy tuyết trắng. Hàng xóm đi qua trông thấy bụi hoa hồng dưới cửa sổ, đều hỏi:
– Đây là giống hoa mới phải không?
– Không ạ! Vẫn giống cây đó thôi.
Ta–nhi–a chỉ cho mọi người khóm hồng cũ: Hoa của chúng nhỏ hơn và không rực rỡ bằng. Kì lạ thay, cây hoa huệ dưới cửa sổ giờ đây cũng đẹp trội hơn hẳn những cây mà nó sống cạnh trước kia. Những bông huệ trắng muốt, đẹp như một nàng tiên trong truyện cổ tích.
Ta–nhi–a nghĩ mãi về nguyên nhân biến đổi của cây. Có lẽ là do chỗ ở mới của chúng thoáng hơn, không bị rễ của cây khác tranh chất màu dưới đất.
Đêm ấy, bên cửa sổ mở rộng, có tiếng thở nhẹ mơ hồ xen lẫn tiếng thì thầm:
– Bạn thân mến! – Bụi hoa hồng khẽ nói. – Hơi thở của bạn làm tôi dễ chịu quá.
- Cảm ơn bạn. – Cây hoa huệ cất giọng nhẹ nhàng. – Không có bạn, tôi làm sao được tươi tắn thế này.
(Theo Ben–la Đi–giua, Nguyễn Trung dịch)
❓

1. Chi tiết nào cho thấy Ta–nhi–a cảm thấy thoải mái trong những ngày hè ở nhà ông bà?
2. Nêu công việc Ta–nhi–a đã làm trong vườn nhà ông bà theo các ý sau: "Việc đã làm: ", "Lí do: "
3. Nhờ việc làm của Ta–nhi–a, cây hồng và cây huệ nở hoa đẹp như thế nào?
4. Trong câu chuyện, Ta–nhi–a đã suy đoán nguyên nhân biến đổi của cây hồng và cây huệ là gì?
5. Theo em, Ta–nhi–a đã có thêm những trải nghiệm gì trong mùa hè?

II. VIẾT

LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN THUẬT LẠI MỘT SỰ VIỆC

1. Chuẩn bị.
   1. Chọn hoạt động trải nghiệm (ví dụ: tham quan làng nghề truyền thống, làm một số sản phẩm thủ công, tham gia hoạt động của một câu lạc bộ,…).
   2. Liệt kê các việc đã làm, sắp xếp các việc theo trình tự hợp lí.
2. Lập dàn ý.

• Dựa vào nội dung đã chuẩn bị, lập dàn ý theo hướng dẫn dưới đây:

1. Mở bài: Giới thiệu hoạt động trải nghiệm.
   1. Cách 1: Giới thiệu hoạt động (tên hoạt động,thời gian, địa điểm diễn ra hoạt động,…).
   2. Cách 2: Nêu tên hoạt động và lí do em muốn tham gia hoạt động.
2. Thân bài: Kể lại hoạt động trải nghiệm.
   1. Kể lần lượt các hoạt động theo trình tự (sử dụng các từ ngữ: đầu tiên, tiếp theo, sau đó, trong khi đó, bên cạnh đó, cuối cùng,…).
   2. Mỗi hoạt động cần nêu cụ thể (hoạt động diễn ra trong bao lâu, ở địa điểm nào, em tham gia cùng với ai,…).
   3. Có thể kết hợp nêu nhận xét, đánh giá về hoạt động (hoạt động ấn tượng nhất, thú vị nhất,…).
3. Kết bài: Chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc về hoạt động trải nghiệm.
   1. Nêu kết quả của hoạt động (hiểu thêm về di tích, làng nghề,…).
   2. Bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc đối với hoạt động(yêu thích, thú vị, tự hào,…).

❓

• Đề bài: Viết bài văn thuật lại một hoạt động trải nghiệm em đã tham gia và chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc của mình về hoạt động đó.

I. ĐỌC

TẬP LÀM VĂN

Cuối tuần, ba cho tôi về quê để tôi tìm được nhiều ý cho bài văn “Tả cây hoa nhà em”. Ngồi đò dọc ba mươi cây số, tôi đã viết mở bài thế này:
Chiều thứ Bảy về quê, tôi gặp lại cây hoa hồng mà ngoại đã trồng ở mảnh vườn trước cửa.
Nhưng về tới quê thì trời sập tối. Bụi hồng, bụi dạ lí, bụi mẫu đơn trông không khác gì nhau nên tôi đành để dở dang bài văn.
Hôm sau, trời còn mù sương, tôi đã có mặt ngoài vườn.Gió xào xạc trên tàu dừa. Cây hoa hồng bỗng giật mình, rung rinh, những giọt sương từ mặt lá rơi xuống. Ý văn cũng như sương lã chã:
Thân cây hoa to bằng ngón tay cái. Cành hoa nhỏ như ngón tay út, xoè ra nhiều lá hình trái tim viền răng cưa. Sương như những hòn bi ve tí xíu tụt từ lá xanh xuống bông đỏ, đi tìm mùi thơm ngào ngạt núp đâu giữa những cánh hoa…
Tới đây thì bí quá! Tôi định chạy lại bậc thềm để đọc câu hỏi gợi ý trong sách, chẳng may đánh rơi cuốn vở dưới gốc cây hồng. Cúi xuống nhặt vở thì tay tôi bị gai cào một vết. Hoá ra cây hoa hồng còn có gai. Quên xuýt xoa, tôi nghĩ tiếp về bài văn của mình:
Hồng không phải mít mà cũng có gai. Gai hồng không nhể được ốc luộc như gai bưởi. Gai hồng giữ cho bông hồng thả sức đẹp…
Tới đây có thể kết luận được rồi. Tôi đọc gợi ý cuối cùng trong sách: “Em đã chăm sóc, bảo vệ cây hoa đó như thế nào?”. Khó ghê! Ông bà trồng và chăm sóc đấy chứ! Nhưng vẫn còn kịp. Tôi vào bếp lấy cái bình, múc nước rồi hăm hở bước theo ý văn của mình và té cái “oạch” trước khi viết đoạn kết:
Từ tay tôi, cái bình tưới như chú voi con dễ thương đung đưa vòi, rắc lên cây hoa hồng một cơn mưa rào nhỏ.
(Theo Trần Quốc Toàn)
❓

1. Mục đích về quê của bạn nhỏ là gì?
2. Khi ở quê, bạn nhỏ đã làm gì để tả được cây hoa theo yêu cầu?
3. Những câu văn nào là kết quả của sự quan sát kết hợp với trí tưởng tượng phong phú của bạn nhỏ?
4. Em thích câu văn nào nhất trong bài văn của bạn nhỏ? Theo em, bài văn của bạn nên viết thêm những ý nào?
5. Em học được điều gì về cách viết văn miêu tả sau khi đọc câu chuyện trên?

II. VIẾT

VIẾT BÀI VĂN THUẬT LẠI MỘT SỰ VIỆC

Dựa vào dàn ý đã lập trong hoạt động Viết ở Bài 10, viết bài văn theo yêu cầu của đề bài.

• Đọc lại bài làm của em để phát hiện lỗi.
• Trình tự sắp xếp các việc, dùng từ, đặt câu, chính tả, chữ viết
• Cách thể hiện cảm xúc, suy nghĩ về hoạt động đã chứng kiến hoặc tham gia

Sửa lỗi trong bài làm (nếu có).

❓

1. Đề bài: Viết bài văn thuật lại một hoạt động trải nghiệm em đã tham gia và chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc của mình về hoạt động đó.

I. ĐỌC

NHÀ PHÁT MINH 6 TUỔI

Ma-ri-a sinh ra trong một gia đình sáu đời có người là giáo sư đại học. Cô bé rất thích quan sát. Hồi cô 6 tuổi, có lần, gia đình tổ chức bữa tiệc. Cô bé nhận thấy một điều lạ: Mỗi lần gia nhân bưng trà lên, tách đựng trà thoạt đầu trượt trong đĩa. Nhưng khi nước trà rớt ra đĩa thì những tách trà kia bỗng nhiên dừng chuyển động, cứ như bị cái gì đó ngăn lại. Ma-ri-a nghĩ mãi mà vẫn không hiểu vì sao. Thế là cô lặng lẽ rời khỏi phòng khách.
Cô bé vào bếp, lấy một bộ đồ trà ra và tự mình làm đi làm lại thí nghiệm. Cuối cùng cô cũng hiểu ra: Khi giữa tách trà và đĩa có một chút nước thì tách trà sẽ đứng yên. Lúc ấy, Ma-ri-a chợt thấy cha đang vào bếp. Cô liền nói với cha phát hiện của mình. Cha cô hết sức vui mừng. Ông nâng bổng cô con gái nhỏ lên vai, đi thẳng ra phòng khách, hân hoan nói: “Đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi!”.
Về sau, Ma-ri-a trở thành giáo sư nhiều trường đại học danh tiếng của Mỹ. Năm 1963, bà vinh dự được tặng Giải thưởng Nô-ben Vật lí.
(Theo Gương hiếu học của 100 danh nhân đoạt giải Nô-ben)
❓

1. Điều lạ mà cô bé Ma-ri-a quan sát được khi gia nhân bưng trà lên là gì?
2. Tìm trong bài đọc các thông tin về việc làm thí nghiệm của Ma-ri-a.(Địa điểm, dụng cụ, mục đích)?
3. Câu trả lời Ma-ri-a tìm được sau khi làm thí nghiệm là gì?
4. Câu nói của người cha: “Đây sẽ là giáo sư đời thứ bảy của gia tộc tôi! ”thể hiện điều gì?
5. Nêu cảm nghĩ của em về nhân vật Ma-ri-a.

II. VIẾT

TÌM HIỂU CÁCH VIẾT BÀI VĂN KỂ LẠI MỘT CÂU CHUYỆN

Em được mẹ tặng cuốn sách có nhan đề "100 câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới". Đối với em, thú vị nhất trong cuốn sách là câu chuyện "Cô bé Lọ Lem".
Chuyện kể rằng, đã lâu lắm rồi, ở một đất nước xa xôi, có cô bé xinh đẹp tên là Lọ Lem. Sau khi mẹ Lọ Lem mất, bố cô lấy vợ mới. Người vợ mới có hai cô con gái riêng và chẳng yêu thương Lọ Lem chút nào. Không lâu sau, bố Lọ Lem cũng qua đời, cuộc sống của cô càng khổ cực.
Một ngày nọ, vua tổ chức vũ hội. Mẹ kế và hai cô con gái đi dự hội, bắt Lọ Lem ở nhà nhặt đậu lẫn trong đống tro. Lọ Lem khóc nức nở. Thế rồi, một bà tiên xuất hiện giúp cô nhặt đậu, hoá phép cho cô váy dạ hội và đôi giày thuỷ tinh tuyệt đẹp. Bà còn biến quả bí ngô thành cỗ xe ngựa đưa Lọ Lem đi dự hội. Bà dặn Lọ Lem phải về trước 12 giờ đêm, nếu không mọi phép thuật sẽ tan biến.
Ở vũ hội, Lọ Lem xinh đẹp đến mức hoàng tử chỉ khiêu vũ với mình cô. Đến 12 giờ, vì vội ra về, Lọ Lem làm rơi một chiếc giày. Hoàng tử sai người đi khắp nơi tìm chủ nhân của chiếc giày. Hai cô chị cũng ướm thử giày nhưng không vừa. Tới lượt Lọ Lem thì vừa như in. Hoàng tử vui mừng đón cô về cung. Từ đó, họ sống bên nhau hạnh phúc đến cuối đời.
Em rất thích câu chuyện này vì cái kết thật có hậu. "Cô bé Lọ Lem" xứng đáng là một trong những câu chuyện cổ tích hay nhất thế giới.
(Nguyễn Ngọc Mai Chi)
❓

1. Tìm phần mở bài, thân bài, kết bài của bài văn trên và nêu nội dung chính của mỗi phần.
2. Bối cảnh 1: Khi mẹ Lọ Lem mất. Diễn biến như thế nào? → Bố Lọ Lem lấy vợ mới. Người vợ mới có hai cô con gái riêng.
3. Bối cảnh 2: Khi bố Lọ Lem qua đời. Diễn biến như thế nào?
4. Bối cảnh 3: Khi vua tổ chức vũ hội. Diễn biến như thế nào?
5. Bối cảnh 4: Khi Lọ Lem khóc vì không được đi dự vũ hội. Diễn biến như thế nào?
6. Bối cảnh 5: Khi Lọ Lem đi dự vũ hội. Diễn biến như thế nào?
7. Bối cảnh 6: Khi hoàng tử sai người đi tìm chủ nhân của chiếc giày. Diễn biến như thế nào?

I. ĐỌC

CON VẸT XANH

Một hôm, trong vườn nhà Tú xuất hiện một con vẹt nhỏ bị thương ở cánh. Thương vẹt, Tú chăm sóc nó rất cẩn thận. Anh của Tú bảo, vẹt có thể bắt chước tiếng người nên Tú rất háo hức được nghe nó nói.
Đi học về, Tú chạy đến bên con vẹt nhỏ. Nhận ra Tú, vẹt nhảy nhót há mỏ đòi ăn. Tú vừa cho ăn, vừa nói với nó như nựng trẻ con:
- Vẹt à, dạ!
Vẹt xù lông cổ, rụt đầu, gù một cái, không thành tiếng dạ, nhưng Tú cũng xuýt xoa:
- Giỏi lắm!
Chợt anh của Tú gọi:
- Tú ơi!
Tú phụng phịu:
- Cái gì?
-  Anh gọi mà em trả lời vậy à?
Ra phụ anh đi.
Tú buồn bực, vừa đi vừa lẩm bẩm:
- Kêu chi kêu hoài!
Lần nào Tú cũng phụng phịu như thế với anh khi đang chơi với vẹt.
Vẹt mỗi ngày một lớn, lông xanh óng ả, biết huýt sáo lảnh lót nhưng vẫn không nói tiếng nào. Một hôm, Tú gọi:
- Vẹt à!
Ngờ đâu một giọng the thé gắt lại:
- Cái gì?
Trời ơi, con vẹt nói! Tú sướng quá, nhảy lên reo hò. Tú khoe khắp nơi.
Hôm sau, mấy đứa bạn tới nhà. Tú hãnh diện gọi:
- Vẹt à, dạ!
Vẹt đáp the thé:
- Cái gì?
Các bạn ngạc nhiên thích thú, cười ầm lên. Tú vờ nghiêm mặt:
- Anh chăm sóc vẹt cực khổ, vậy mà anh gọi, vẹt trả lời “cái gì” à?
 Kêu chi kêu hoài!
Các bạn cười bò, tranh nhau gọi vẹt. Nhưng Tú sửng sốt ngồi lặng thinh.
Bạn về rồi, Tú vẫn ngồi lặng như thế. Tú nhớ lại bao lần anh gọi, Tú đã trả lời “Cái gì?” và cằn nhằn “Kêu chi kêu hoài”. Tú hối hận quá, chỉ mong anh gọi để Tú “dạ” một tiếng thật to, thật lễ phép. Con vẹt nhìn Tú, dường như cũng biết lỗi nên xù lông cổ, rụt đầu, gù một cái nghe như tiếng: “Dạ!”.
(Theo Lý Lan)

❓

1. Tú đã làm gì khi thấy con vẹt bị thương trong vườn nhà?
2. Những chi tiết nào cho thấy Tú yêu thương vẹt?
3. Nêu tâm trạng, cảm xúc của Tú khi nghe anh trai nói vẹt có thể bắt chước tiếng người.
4. Nêu tâm trạng, cảm xúc của Tú khi lần đầu tiên nghe vẹt bắt chước tiếng mình.
5. Nêu tâm trạng, cảm xúc của Tú khi Nghe thấy vẹt bắt chước những lời mình nói trống không với anh.
6. Đoạn kết của câu chuyện cho biết Tú đã nhận ra điều gì và sẽ thay đổi như thế nào?

II. VIẾT

LUYỆN VIẾT MỞ BÀI, KẾT BÀI CHO BÀI VĂN KỂ LẠI MỘT CÂU CHUYỆN

Ghi nhớ: Có hai cách viết mở bài và hai cách viết kết bài cho bài văn kể lại một câu chuyện:

1. Mở bài trực tiếp là giới thiệu ngay vào câu chuyện. Mở bài gián tiếp là nói chuyện khác để dẫn vào câu chuyện định kể.
2. Kết bài mở rộng là nêu suy nghĩ, cảm xúc,… và những liên tưởng, suy luận được gợi ra từ câu chuyện. Kết bài không mở rộng là nêu suy nghĩ, cảm xúc về câu chuyện.

❓

• Viết mở bài gián tiếp và kết bài mở rộng cho bài văn kể lại câu chuyện Cô bé Lọ Lem.

I. ĐỌC

CHÂN TRỜI CUỐI PHỐ

Có chú cún sống trong ngôi nhà nhỏ. Từ cổng nhà, cún nhìn thấy dãy phố với những mái tôn cũ kĩ và con đường lầy lội mùa mưa. Từ đầu phố tới cuối phố chỉ vài trăm mét, nhưng cún chưa một lần đi hết dãy phố của mình. Đường vẫn còn lội, mà cún thì quá nhỏ. Mỗi lần chú định ra cổng là người lớn trong nhà lại nhắc: “Cún, vào nhà!”.
Nằm cuộn tròn trên chiếc chổi rơm đầu hè, cún nghĩ: “Ở cuối dãy phố có gì nhỉ?”. Đầu tiên vì tò mò. Rồi tò mò chuyển thành bực mình. Bực đến nỗi, đang nằm yên cún bỗng ngẩng cổ lên sủa:
- Ắng! Ắng!…
Người lớn tưởng có khách, nhìn ra sân. Sân vắng hoe. Chỉ có chiếc lá mít vừa rụng, quay quay trước mũi cún.
Một sáng trời đẹp, người nhà mở cổng cho cún ra ngoài. Cún mừng rỡ nhảy xuống sân rồi chạy vụt đi. Con đường trước nhà khô ráo sau trận gió đêm. Chú cứ thế phóng một mạch qua dãy phố yên ắng. Con đường dốc dần lên cao. Khi một cơn gió mát bất chợt ùa đến, cún dừng lại và ngẩng lên nhìn.
Bao nhiêu điều mới lạ mở oà ra trước mắt. Cuối dãy phố của cún, bên trái là bắt đầu một dãy phố khác. Bên phải là bến sông với con đò đang trôi ra xa bờ. Trước mặt, dọc bờ sông bên kia: làng quê với những bãi bờ, cây cối, nhà cửa.
Cún đứng một mình trên đường, hết nhìn trước mặt lại ngó sang trái, sang phải.
Giờ thì cún hiểu. Phố tiếp phố. Làng tiếp làng. Bến sông này nối dài tới bến sông khác… Cuối con phố của cún là những chân trời mở ra vô tận.
Những chân trời đang chờ cún lớn lên từng ngày.
(Theo Trần Đức Tiến)
❓

1. Tìm thông tin về nhân vật cún trong câu chuyện(tên, hình dáng, tính cách, tiếng kêu, nơi ở)?
2. Những chi tiết nào cho thấy cún rất tò mò muốn biết về dãy phố bên ngoài?
3. Khi có dịp chạy hết dãy phố, những cảnh vật hiện ra trước mắt đã giúp cún nhận ra điều gì?
4. Tìm những từ ngữ chỉ cảm xúc của cún và giải thích vì sao cún có những cảm xúc đó.
5. Hãy tưởng tượng em cùng cún đi trên dãy phố trong bài đọc, em sẽ nhìn thấy, nghe thấy, ngửi thấy mùi, cảm xúc những gì?

II. VIẾT

LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN KỂ LẠI MỘT CÂU CHUYỆN

1. Chuẩn bị:
   1. Em muốn kể lại câu chuyện nào? Em đã đọc hay được nghe kể?
   2. Trong câu chuyện có những sự việc nào? Trình tự của các sự việc đó ra ?
2. Lập dàn ý:
   1. Mở bài: Giới thiệu câu chuyện theo cách mở bài trực tiếp hoặc gián tiếp.
   2. Thân bài: Kể câu chuyện theo trình tự các sự việc, chú ý kể đủ các nhân vật, tình huống chính,… của câu chuyện.
   3. Kết Bài: Nêu suy nghĩ, cảm xúc,… và những liên tưởng, suy luận của em về câu chuyện (theo cách kết bài mở rộng) hoặc chỉ nêu suy nghĩ, cảm xúc của em về câu chuyện (theo cách kết bài không mở rộng).
3. Góp ý và chỉnh sửa dàn ý:
   1. Thông tin về câu chuyện rõ ràng, đầy đủ.
   2. Các sự việc trong câu chuyện được sắp xếp theo trình tự hợp lí.

Chọn một trong những đề dưới đây:

1. Đề 1: Kể lại một câu chuyện cổ tích mà em yêu thích.
2. Đề 2: Kể lại một câu chuyện mà em đã đọc trong sách giáo khoa Tiếng Việt.
3. Đề 3: Kể lại một câu chuyện có nhân vật chính là trẻ em.

❓

1. Đề 1, Đề 2, hoặc 3:

I. ĐỌC:

GẶT CHỮ TRÊN NON

Bình minh vừa tỉnh giấc
Nắng nhuộm hồng núi xanh
Tiếng trống rung vách đá
Giục đôi chân bước nhanh.
Bóng em nhoà bóng núi
Hun hút mấy thung sâu
Gió đưa theo tiếng sáo
La đà trên tán lau.
Em đi tìm cái chữ
Vượt suối lại băng rừng
Đường xa chân có mỏi
Chữ vẫn gùi trên lưng.
Cái chữ rơi xuống nương
Mùa cho bông trĩu hạt
Cái chữ bay lên ngàn
Rừng ríu ran chim hát.
Càng đi chân càng vững
Lớp học ngang lưng đồi
Mắt em như sao sáng
Gặt chữ trên đỉnh trời!
(Bích Ngọc)
❓

1. Bài thơ viết về các bạn nhỏ ở đâu? Những cảnh vật nào giúp em biết điều đó?
2. Những chi tiết nào cho thấy việc đi học của bạn nhỏ vùng cao rất vất vả?
3. Trên đường đi học, bạn nhỏ nghe thấy những âm thanh nào? Theo em, những âm thanh đó đem lại cảm xúc gì cho bạn nhỏ?
4. Theo em, hai dòng thơ “Đường xa chân có mỏi/Chữ vẫn gùi trên lưng” thể hiện điều gì?
5. Em thích hình ảnh thơ nào nhất? Vì sao?

II. VIẾT

VIẾT BÀI VĂN KỂ LẠI MỘT CÂU CHUYỆN

Dựa vào dàn ý đã lập trong hoạt động Viết ở Bài 14, viết bài văn theo yêu cầu của đề bài.

• Đọc lại bài làm của em để phát hiện lỗi.
• Cách viết mở bài, kết bài
• Trình tự các sự việc được kể ở thân bài
• Cách dùng từ, đặt câu, Chính tả

❓

1. Đề bài: Viết bài văn kể lại một câu chuyện đã đọc hoặc đã nghe.

I. ĐỌC

TRƯỚC NGÀY XA QUÊ

Bố quyết định cho tôi lên thành phố học. Nghe bố nói, tôi oà khóc như khi bị đòn oan. Tôi không muốn đi nhưng vẫn phải chuẩn bị lên đường.
Chiều trước ngày xa quê, các bạn đến chơi tiễn tôi, cả thầy giáo của tôi nữa. Khác hẳn mọi khi, chúng tôi chẳng mấy đứa cười đùa, kẹo cũng chẳng ăn. Trong khi thầy giáo ngồi nói chuyện với bố mẹ tôi, chúng tôi thầm nhắc lại những trò nghịch ngợm vừa qua và ngẩn ngơ hỏi nhau thành phố nơi tôi sắp đến như thế nào, có giống quê mình không… Tôi biết nơi đó có những chiếc xe sang trọng phóng vun vút trên đường nhựa phẳng lì. Nhưng nơi ấy thật xa lạ. Quê tôi ở đây, con đường làng gồ ghề, vàng óng rơm mùa gặt, những lùm cây giấu đầy quả ổi, quả mâm xôi chín mọng. Nước mắt tôi ứa ra. Không, tôi không thích đi. Tôi chỉ muốn được ở đây giữa các bạn và thầy giáo. Như đoán được ý nghĩ của tôi, thầy đến bên lau nước mắt cho tôi, xoa đầu tôi và cúi xuống nắm lấy hai bàn tay tôi:
- Bao giờ nghỉ hè, em sẽ lại được về đây chơi với thầy và các bạn.
Buổi chia tay kéo dài mãi đến khi trời tối mịt. Chúng tôi còn muốn ngồi với nhau nữa nhưng thầy nhắc các bạn phải về để mai tôi lên đường sớm. Tôi muốn nói điều gì đó với thầy và các bạn nhưng không sao nói nổi. Vậy là tôi phải xa quê, nơi tôi đã từng đội nắng đội gió mà lớn lên với tình thương yêu vô hạn.
(Theo Kao Sơn)

❓

1. Tìm chi tiết thể hiện cảm xúc của bạn nhỏ khi biết tin sẽ chuyển lên thành phố học.
2. Buổi chia tay của bạn nhỏ với thầy giáo và các bạn có gì đặc biệt?
3. Hình ảnh quê hương hiện lên trong tâm trí của bạn nhỏ như thế nào trước ngày xa quê?
4. Nếu được dự buổi chia tay, em sẽ nói gì với bạn nhỏ?
5. Theo em, tác giả muốn nói điều gì qua câu chuyện trên?
6. Tìm trong bài đọc những động từ thể hiện cảm xúc của các bạn nhỏ.

II. VIẾT

TRẢ BÀI VĂN KỂ LẠI MỘT CÂU CHUYỆN

Đọc lại bài làm của em và nhận xét của thầy cô để biết ưu điểm và nhược điểm trong bài.
❓

1. Đọc bài làm của các bạn trong nhóm hoặc bài được thầy cô khen, ghi lại những điều em muốn học tập.

I. ĐỌC

VẼ MÀU

Màu đỏ cánh hoa hồng
Nhuộm bừng cho đôi má
Còn màu xanh chiếc lá
Làm mát những rặng cây.
Bình minh treo trên mây
Thả nắng vàng xuống đất
Gió mang theo hương ngát
Cho ong giỏ mật đầy.
Còn chiếc áo tím này
Tặng hoàng hôn sẫm tối
Những đôi mắt biết nói
Vẽ màu biển biếc trong.
Màu nâu này biết không
Từ đại ngàn xa thẳm
Riêng đêm như màu mực
Để thắp sao lên trời.
Mắt nhìn khắp muôn nơi
Sắc màu không kể hết
Em tô thêm màu trắng
Trên tóc mẹ sương rơi…
(Bảo Ngọc)
❓

1. Tìm trong bài thơ những từ ngữ chỉ màu sắc của mỗi sự vật?
2. Các khổ thơ 2, 3, 4 nói về màu sắc của cảnh vật ở những thời điểm nào?
3. Theo em, bạn nhỏ muốn nói gì qua hai dòng thơ “Em tô thêm màu trắng/Trên tóc mẹ sương rơi…”?
4. Nếu được vẽ một bức tranh với đề tài tự chọn, em sẽ vẽ gì? Em chọnmàu nào để vẽ? Vì sao?

II. VIẾT

TÌM HIỂU CÁCH VIẾT ĐOẠN VĂN TƯỞNG TƯỢNG

Ngày xưa, muôn loài sống trong rừng già tối tăm, ẩm ướt. Gõ kiến được giao nhiệm vụ đến các nhà hỏi xem ai có thể đi tìm mặt trời. Gõ kiến gõ cửa nhà công, công mải múa. Gõ cửa nhà liếu điếu, liếu điếu bận cãi nhau. Gõ cửa nhà chích choè, chích choè mải hót… Chỉ có gà trống nhận lời đi tìm mặt trời.
Theo Vũ Tú Nam)
Ngày xưa, muôn loài sống trong rừng già tối tăm, ẩm ướt. Gõ kiến được giao nhiệm vụ đến các nhà hỏi xem ai có thể đi tìm mặt trời. Gõ kiến gõ cửa nhà công, công mải múa, chỉ trả lời: “Tớ còn bận tập múa.”. Gõ kiến đến nhà liếu điếu, liếu điếu bận cãi nhau. Gõ kiến gõ cửa nhà chích choè, chích choè liến thoắng: “Tớ còn bận luyện giọng. Với lại, đường xa vạn dặm, tớ thì bé nhỏ, chân yếu cánh mềm, làm sao đi được!”. Chỉ có gà trống nhận lời đi tìm mặt trời.
❓

1. Đoạn văn tưởng tượng dưới đây đã viết thêm những gì so với đoạn văn của Vũ Tú Nam?
2. Theo em, các chi tiết tưởng tượng trong đoạn văn trên có gì thú vị?

I. ĐỌC

ĐỒNG CỎ NỞ HOA

Bống là một cô bé có tài hội hoạ. Người phát hiện ra điều này trước nhất là bác Lan, chị gái của bố Bống. Thực ra, lúc đầu bác Lan chỉ thấy hơi là lạ, vì con bé mới học tiểu học mà sao nó lại mê vẽ thế. Nó vẽ như người ta thở, như người ta nhìn, như người ta nghe. Nó vẽ các nàng tiên, các cô công chúa, các chàng công tử.
Cái Bống rất hay vẽ, nhưng đáng chú ý hơn là nó vẽ rất giống. Con mèo Kết ra con mèo Kết. Con chó Lu ra con chó Lu. Cây cau ra cây cau. Bố Lít nó ra bố Lít. Mẹ Phít nó cũng chẳng lẫn được với ai, cái mặt tròn như đồng xu với hai con mắt lá răm.
Bác Lan đưa tranh của Bống cho ông hoạ sĩ Phan xem để hỏi ý kiến. Ông hoạ sĩ xem cả xấp tranh vẽ con chó, con mèo, cây cau, chân dung bố và mẹ Bống thì tặc tặc lưỡi trầm trồ: “Chà chà! Vẽ như đồng cỏ đến kì nở hoa! Vẽ được lắm, được lắm!”. Đoạn, ông nói: “Còn những bức nào nữa, cho ông xem với nào!”. Bống đưa cho ông cả tập tranh giấu trong cặp. Ông trố mắt, chỉ từng bức:
- Sao dưới bụng con gà mái mẹ lại có một hàng chấm chấm?
- Đó là tí của nó ạ. Không có tí, gà con bú mẹ sao được ạ.
- Thế con chuột nhắt đứng cạnh cái vòng tròn có hai chóp nhọn là cái gì?
- Là lưng con mèo. Ý cháu là… hỡi tên chuột kia, mi hãy giờ hồn, mèo chưa quay đầu lại đâu!
(Theo Ma Văn Kháng)
❓

1. Tài năng hội hoạ của Bống được giới thiệu như thế nào ở đoạn mở đầu?
2. Điều đáng chú ý trong những bức tranh Bống vẽ là gì?
3. Em hiểu thế nào về nhận xét của ông hoạ sĩ Phan đối với tranh Bống vẽ: “Chà chà! Vẽ như đồng cỏ đến kì nở hoa!”?
4. Những chi tiết nào trong bài cho thấy Bống có trí tưởng tượng rất phong phú?
5. Em có ấn tượng với nhân vật nào trong các bức vẽ của Bống? Vì sao?

II. VIẾT

TÌM Ý CHO ĐOẠN VĂN TƯỞNG TƯỢNG

Lựa chọn câu chuyện yêu thích.
Lựa chọn một phương án viết đoạn văn tưởng tượng.
Ghi nhớ:
- Khi viết đoạn văn tưởng tượng dựa trên một câu chuyện đã đọc hoặc đã nghe, người viết cần phát huy trí tưởng tượng để thay đổi, bổ sung chi tiết cho câu chuyện.
- Có nhiều cách viết đoạn văn tưởng tượng như: bổ sung chi tiết (lời kể,tả,…), bổ sung lời thoại của nhân vật, thay hoặc viết tiếp đoạn kết,…
❓

1. Đề bài: Viết đoạn văn tưởng tượng dựa vào một câu chuyện đã đọc hoặc đã nghe.